Opleiding Forensische Neuropsychologie & Neuropsychiatrie

Deelnemers 2018:
Britta van Toorn (57)
‘In mijn werkveld kijken we steeds minder naar DSM-classificaties en steeds meer naar welke functie is verstoord. Dat zegt ook meer, want je kunt wel zeggen dat iemand ADHD heeft, maar dan weet je nog steeds niet welke factoren uit die stoornis een rol spelen bij het gedrag. Deze opleiding sluit heel goed bij die verschuiving aan.
Ik vond de colleges erg verdiepend op het gebied van de neuropsychologie. De relatie tussen hersenen en gedrag komt uitgebreid aan bod. De inhoud is inhoudelijk wel vooral gericht op het werk van de PJ-rapporteur. Dat zou iets breder mogen van mij. De kennis van de docenten is indrukwekkend en ze weten ons cursisten goed te boeien. Doordat we met een klein groepje zijn – zo’n tien man – was er ook veel interactie.’

Britta van Toorn is pro Justitia rapporteur, studeerde psychologie aan de Universiteit van Utrecht, en gz-psychologie bij RINO Zuid.

Michel Mulder (40)
‘Ik vind het erg nuttig om op een nieuwe manier te leren denken. Niet alleen door de colleges, maar ook door mijn medecursisten. Iedereen werkt in de forensische psychiatrie of psychologie en we wisselen veel kennis uit. In de pauzes bespreken we bijvoorbeeld cases en delen we waar we tegenaan lopen.
Voorheen richtte ik me bij een patiënt vooral op de vraag: hoe kunnen we zin gedrag zo managen dat hij kan meedraaien in de samenleving? Nu zou ik eerder een neuropsychologisch onderzoek aanvragen, om erachter te komen welke functies in zijn hersenen niet goed werken, en de behandeling afstemmen op de uitslag.’

Michel Mulder is psychiater en zorgmanager voor interculturele zorg, forensische zorg en verslavingszorg, sttudeerde geneeskunde aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam.

Mirjam den Houdijker (40)
‘Deze opleiding heeft me er echt bewust van gemaakt dat ik telkens alert moet blijven op aanwijzingen voor hersenbeschadiging. Veel van onze cliënten hebben bijvoorbeeld ernstige problemen in hun impulscontrole. Voorheen was mijn neiging om dan al snel een diagnose als ADHD te stellen. Maar nu ga ik eerst op zoek naar aanwijzingen voor hersenbeschadiging, zodat dat eventueel onderzocht kan worden. Iemand met ADHD kan namelijk heel goed profiteren van medicatie en gerichte trainingen, maar voor iemand met een hersenbeschadiging is soms andere of aanvullende zorg nodig. Ik neem deze kennis niet alleen mee in mijn eigen behandeltrajecten, maar probeer ook mijn collega's hier meer bewust van te maken.’

Mirjam den Houdijker is gz-psycholoog bij een forensische polikliniek, studeerde klinische psychologie aan de VU en gz-psychologie bij de RINO Groep in Utrecht.


Deelnemers uit 2017:
Coen van Gestel
''Een verfrissende aanpak en line-up. Niet alle onderwerpen zijn onmiddellijk van nut voor de praktijk van alledag, niet alle kennis kan onmiddellijk benut en omgezet worden in gedragskundige beschouwingen op bijvoorbeeld grensoverschrijdend gedrag, maar ten minste voel ik me bewust ondeskundig en dus alerter ten aanzien van de doorwerking van neuro-processen in gedrag. Overigens geen achteroverleuncursus. Je moet er wel wat voor en aan doen.''
- Coen van Gestel, psychiater/geneesheer-directeur Pluryn; Voorzitter Vereniging voor Pro Justitia Rapporteurs (VVR)

Lotte Vermeulen
''Als pro justitia rapporteur is het belangrijk de steeds groeiende kennis over de complexiteit van ons brein en de verschillende functies bij te houden. De opleiding ‘forensische neuropsychologie en –psychiatrie geeft verdieping in mijn werk als rapporteur en geeft zowel achtergrondinformatie als praktische aanbevelingen, die direct toepasbaar zijn in de dagelijkse praktijk. Door de kennis die ik in de opleiding heb opgedaan ga ik genuanceerder te werk en heb ik meer oog voor de invloed van cognitieve functies en stoornissen op het gedrag.''
- Lotte Vermeulen, GZ-psycholoog/pro justitia rapporteur (o.a. Pieter Baan Centrum)

Christel Grimbergen
''Al vrij snel na de start van de opleiding veranderde mijn blik en ging ik mensen met NAH herkennen. Voor psychiaters is deze opleiding handig omdat je leert hoe je de eigen intake- of screeningsprocedure zou moeten aanpassen en wat je concreet moet aanvragen qua neuropsychologisch vervolgonderzoek om de diagnostiek van NAH rond te krijgen. Mijn inschatting is dat als meer mensen deze opleiding zouden volgen, het al op korte termijn gevolgen heeft op het behandelaanbod in de (forensische) GGZ.'' 
- Christel Grimbergen, psychiater GGD Amsterdam, werkzaam in Top 1000 team en andere persoonsgerichte aanpakken rondom zorg en veiligheid

Per jaar komen circa 20.000 strafzaken voor de rechter. Zo’n 20% (4.000) van deze strafzaken betreft zware delicten die een PJ-(Pro Justitia)rapportage vereisen, waarbij het gaat om ongeveer 1.100 jeugdigen en 2.900 volwassenen. Een PJ-rapportage wordt opgesteld door een psycholoog of een psychiater (bij grote uitzondering samen met een gedragsneuroloog) en bevat een analyse van de psychiatrische toestand en persoonlijkheid van de verdachte; recidiverisico’s en een interventievoorstel. De officier van justitie en/of de rechtercommissaris vraagt zo’n rapportage aan om de strafeis te kunnen bepalen wanneer er twijfel is over de toerekeningsvatbaarheid van de verdachte. Daarbij kan een terbeschikkingstellings (tbs)-maatregel worden opgelegd.

De PJ-rapportages worden op dit moment voornamelijk vanuit psychiatrisch/klinisch-psychologisch perspectief opgesteld. Inzichten vanuit de forensische neuropsychologie worden nagenoeg niet meegenomen, terwijl 82-87% van de gedetineerden rapporteert dat zij in hun leven tenminste eenmaal een gebeurtenis met mogelijk traumatisch hersenletsel hebben meegemaakt¹. Belangrijkste oorzaak hiervan is over het algemeen dat de neuropsychologische kennis ontbreekt. Dit kan leiden tot slechtere plaatsing van verdachten en veroordeelden (bijvoorbeeld in een gevangenis i.p.v. in een behandelsetting), minder effectieve en vergeefse behandelingen en daardoor tot meer recidive, omdat niet alle relevante factoren worden meegewogen. Daarnaast zijn tbs-klinieken en forensische behandelafdelingen vaak niet voorbereid op het incorporeren van neuropsychologische inzichten in de behandeling.

^{1 Schofield et al., 2006; Slaughter, 2003}

BIG-geregistreerde psychologen, psychiaters en PJ-rapporteurs die werkzaam zijn binnen gevangenissen en forensische-psychiatrische afdelingen of -centra. In uw werk bent u betrokken bij diagnostiek en behandeling van verdachten en veroordeelden met cognitieve stoornissen.

U krijgt college van docenten die behoren tot de Nederlandse top op het gebied van neuropsychologie, psychiatrie en forensische psychologie.

Het doel van de opleiding is om de kennis van neurowetenschappen en neuropsychologie bij forensisch werkende professionals te vergroten. Hiermee wordt de kwaliteit van de rechtspraak verbeterd: forensische patiënten met neuropsychologische schade worden beter herkend en komen minder vaak in de gevangenis. Zij hebben daarmee een grotere kans om de juiste zorg te krijgen. Betere plaatsing en behandeling leidt mogelijk tot afname van recidive.

Na afloop van de opleiding bent u in staat om het neuropsychologische en neuropsychiatrische perspectief in te nemen in diagnostiek en behandeling van ernstige delinquenten:

• u hebt kennis vergaard over neuropsychologische functies en u kunt red flags voor hersenbeschadiging herkennen,
• u kunt een neuropsychologisch rapport op waarde schatten,
• u weet wanneer een neuropsychologisch rapport geïndiceerd is.

Het lesprogramma voor 2020 wordt nog bekend gemaakt.

Bekijk voor een impressie hier het lesprogramma van 2018.

Start van de opleiding	Nog niet bekend
Aantal bijeenkomsten	10
Data bijeenkomsten	Nog niet bekend
Tijd en duur bijeenkomsten	Twee blokken van drie uur met pauze, van 9.30 - 12.30 en van 13.30 - 16.30 uur
Locatie	Vrije Universiteit Amsterdam
Studiebelasting	120 uur inclusief de bijeenkomsten
Accreditatie	42 PE-punten van de FGzPt (Federatie van Gezondheidszorgpsychologen en Psychotherapeuten) 40 PE-punten van de NVvP (Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie)
Prijsindicatie	€ 3.350,- incl. koffie/thee, lunch en hand-outs (prijsniveau 2019)

Voor informatie over de opleiding kunt u contact opnemen met:
Dr. Frank Jonker
E  f.a.jonker@vu.nl