Academische Werkplaats 's Heeren Loo en VU

Sinds 2012 werken de Vrije Universiteit (VU) en ’s Heeren Loo samen binnen de Academische Werkplaats. Hier ontwikkelen onderzoekers, zorgprofessionals en ervaringsdeskundigen en opleiders samen kennisproducten die bijdragen aan het functioneren van ‘de driehoek’ van cliënten en naasten, professionals en de organisatie. Denk bijvoorbeeld aan de Sociale Informatie Verwerkingstest voor jongeren met een Licht Verstandelijke Beperking. Of de methode Multidisciplinair Expertise team die professionals helpt om onvrijwillige zorg af te bouwen.

Wil je een compleet overzicht van wat onze Academische Werkplaats heeft bereikt en met welke partners? Lees dan ons Publieksjaarverslag. 

Methode Multi-Disciplinair Expertise Team ondersteunt afbouw van onvrijwillige zorg.
In januari 2020 werd de Wet Zorg en Dwang van kracht. Deze wet verplicht zorgorganisaties voortdurend te werken aan het vergroten van keuzevrijheid en het verminderen van onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg betreft alle vormen van zorg waar de cliënt niet mee instemt. Het verminderen van onvrijwillige zorg raakt aan meerdere aspecten van de zorgorganisatie (cliënt niveau, teamniveau, organisatieniveau).

Baukje Schippers toonde in haar onderzoek aan dat de inzet van een Multi-Disciplinair Expertise Team (MDET) leidt tot meer en snellere afbouw van onvrijwillige zorg (Schippers, 2019). Dit team beschikt over wetenschappelijke en praktische kennis vanuit verschillende disciplines. De samenwerking van het expertiseteam met de zorgteams van de woningen en het voortdurend zoeken naar consensus over het stap-voor-stap afbouwen van onvrijwillige zorg maakt de methode succesvol. De werkwijze van MDET sluit aan bij het stappenplan volgens de Wet Zorg en Dwang.

Wilt u meer weten over de MDET-methode? Download dan de MDET-brochure en de MDET-factsheet. Wil je serieus aan de slag met de methode en gebruik maken van onze kennis om de methode te implementeren?  Neem dan contact op met Esther Bisschops: e.h.bisschops@vu.nl.

Digitaal op bezoek bij mensen met beperkingen: Een multidisciplinair onderbouwde handreiking voor woonlocaties waar naasten fysiek niet mogen komen.
De Academische Werkplaats 's Heeren Loo-VU gaat een handreiking maken voor digitaal bezoek bij mensen met beperkingen. De handreiking is bedoeld voor woonlocaties waar naasten niet fysiek mogen komen. 

Het coronavirus heeft het dagelijks leven van mensen met beperkingen veranderd. Zeker voor mensen die langdurige zorg krijgen en op een woonzorglocatie wonen: In maart mochten bewoners plotseling geen bezoek meer ontvangen, zelfs niet van familie. Ook mochten bewoners niet bij familie en vrienden op bezoek. Het advies luidde dat in plaats van fysiek op bezoek te gaan, mensen elkaar zoveel mogelijk konden bellen. Via een beeldverbinding zouden ze elkaar dan ook kunnen zien.

Dit project brengt in kaart voor wie ‘digitaal op bezoek’ haalbaar en aantrekkelijk is. Ook wordt onderzocht op welke manier woonzorglocaties dit ‘digitale bezoek’ kunnen ondersteunen. De afgelopen maanden hebben is er veel ervaring opgedaan met verschillende vormen van digitaal bezoek, en randvoorwaarden om dit goed te laten verlopen. Dit project brengt deze ervaringen samen met wetenschappelijke kennis. Dit wordt gedaan in de vorm van een schriftelijke handreiking voor maatwerk rondom digitaal bezoek, als dat fysiek niet kan of mag.

Half juli werd bekend dat het ZonMW Covid-19 programma dit project wil financieren. De hoofdonderzoeker van het project is Dr. Anne Tharner van de Vrije Universiteit Amsterdam. Het project wordt gedragen door de Academische Werkplaats ‘s Heeren Loo - VU, Academische Werkplaats Bartiméus - VU, Academische Werkplaats EMB, Academische Werkplaats Leven met een Verstandelijke Beperking, cliëntenorganisatie KansPlus en vindt plaats in samenwerking met Universiteit Twente (Prof. Dr. Lisette van Gemert),Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland, VIlans, en VGN Academie.

• Ouders in Evenwicht – doorgaan als de kinderen voorgaan
  

Veel ouders van kinderen die langdurig zorg nodig hebben, ervaren overbelasting of zelfs een burn-out op enig moment in hun leven. Dit is gerelateerd aan de extra last die ouders ervaren door de zorg voor en de zorgen over hun kind. Ouders en hun (zorg)omgeving weten momenteel nog onvoldoende wat er nodig is voor ouders om met veerkracht te kunnen reageren op wat het leven van hun vraagt en telkens weer opnieuw de balans te vinden tussen het zorgen voor hun kind en hun eigen wensen.

In dit project willen we met alle relevante groepen onderzoeken wat ouders op de been houdt en wat er voor ouders nodig is om veerkrachtig op het leven te kunnen reageren, ook als er continu onverwachte situaties op hun pad komen.

Mocht je vanuit jouw kennis en ervaring iets bij kunnen dragen aan dit project dan horen we heel graag van je!
Karen van Meeteren (k.m.vanmeeteren@vu.nl of T: 020 59 86421)

• Samen kunnen kiezen: Netwerk voor zelfbepaling van mensen met een beperking en een zorgintensieve vraag

Het Netwerk Samen Kunnen Kiezen zet zich in voor zelfbepaling van mensen met beperkingen en voor het kunnen voorzien in psychische basisbehoeften aan autonomie, verbondenheid en competentie. Het is een open netwerk dat wordt getrokken door twee bestaande Academische Werkplaatsen (AWs): AW Leven met een Verstandelijke Beperking (Tranzo, Tilburg University) waarin onder leiding van professor Petri Embregts 14 zorgorganisaties en de LFB participeren en AW ’s Heeren Loo-Vrije Universiteit. In de deelprojecten werken we samen met cliëntenorganisaties LFB, BOSK en Per Saldo. Het Netwerk kent drie pijlers: Meten & weten, Ondersteunen & verbeteren, en Leren & doceren.

Binnen deze pijlers lopen meerdere deelprojecten. Actuele informatie over de deelprojecten en over mogelijkheden voor samenwerking, ondersteuning of advies is te vinden op de website www.kennispleingehandicaptensector.nl.

• Verantwoord omgaan met en het terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen

Het doel van dit project is om enerzijds in kaart te brengen hoeveel clienten, hoe vaak, en op welke manier te maken krijgen met vrijheidsbeperkende maatregelen (VBM), en om anderzijds de effectiviteit te onderzoeken van een multidisciplinaire aanpak om onnodig gebruik van VBM terug te dringen. In 2018 brengt Baukje Schippers verslag uit van de resultaten van dit project in haar proefschrift. In deze blog vertelt Baukje meer over haar project tussen praktijk en wetenschap. Bij dit project zijn verder de afdeling Sociale Geneeskunde van Amsterdam UMC betrokken (dr Brenda Frederiks) en Maroesjka van Nieuwenhuijzen (Expertisecentrum William Schrikker Groep).

• Prevalentie, beloop en behandeling van angst bij jongeren met een LVB

Dit onderzoek beoogt zicht te krijgen op de prevalentie en beloop van sociale angst bij jongeren met LVB, zowel in de algemene LVB-populatie als in de populatie LVB-jongeren met zodanig forse (gedrags)problemen dat zij residentiële zorg in een drie milieus behandelsetting krijgen.Daarnaast onderzoeken we de samenhang tussen specifieke basis psychologische behoeften (autonomie, competentie en verbondenheid) en (sociale) angst, depressie en agressie bij LVB-jongeren. Verder beoogt dit onderzoek nader zicht te krijgen op de effectiviteit van een cognitieve gedragstraining bij hoog sociaal angstige LVB-jongeren. Tenslotte richt het zich op implementatie van screening op (sociale) angst en depressie bij LVB-jongeren/jongvolwassenen binnen ’s Heeren Loo. Jolanda Westera trekt als scientist-practitioner het onderzoek in samenwerking met dr Mariette van der Molen.

• Effect van Balans in Beeld: Een reflectiemiddel ten behoeve van versterking van de alliantie tussen begeleiders en jongeren met een lichte verstandelijke beperking

Balans in Beeld is ontwikkeld vanuit 's Heeren Loo door orthopedagoog Edithe Rot. De checklist kan een reflectiemiddel bieden aan professionals in sociale wijkteams als binnen organisaties die ambulante of (semi)residentiële hulp bieden aan cliënten met een LVB. BinB laat professionals zichzelf vragen stellen over hun verwachtingen van hun client, met het oog op het mogelijk onder- of overvragen van clienten ten opzichte van hun ontwikkeling. Hoewel BinB in eerste instantie ontwikkeld is voor begeleiders van adolescenten, zou deze checklist ook goed te gebruiken kunnen zijn bij oudere cliënten met een LVB.

Een pilotonderzoek kijkt in N = 1 proefstudies of BinB inderdaad ondersteunend is voor reflectie en bijdraagt aan de kwaliteit werkrelatie. 

Meer informatie over Balans in Beeld.

• Sociale informatieverwerkings-vaardigheden bij jeugd met een LVB: de ontwikkeling van een nieuw diagnostisch instrument

Jongeren met een Licht Verstandelijke Beperking (LVB) vinden sneller dan hun leeftijdgenoten dat anderen gemene bedoelingen hebben. Bovendien denken zij sneller dat iemand iets expres doet, juist wanneer de vervelende gebeurtenis duidelijk per ongeluk was. Jongeren met LVB die zo denken, zijn vaker agressief. Dit blijkt uit het promotieonderzoek van Maaike van Rest (persoonlijke pagina).

Van Rest testte in haar onderzoek ook basis cognitieve functies zoals focussen van aandacht en informatie manipuleren in het geheugen. Van Rest: “We vonden dat als jongeren minder goed waren in aandacht focussen of informatie manipuleren, zij een ander sneller gemeen vonden en vooral agressieve reacties bedachten. Zo weten we dat als het misgaat in de basisfuncties bij jongeren met een LVB, de sociale informatieverwerking negatiever is.” Deze beperkte basisfuncties en sociale informatieverwerking leiden tot meer agressief gedrag. Door dit te begrijpen, kunnen jongeren beter worden geholpen met hun problemen.

De wereld om je heen
De sociale wereld ziet er soms anders uit door de ogen van jongeren met LVB. Deze jongeren hebben een lager IQ dan hun gemiddelde leeftijdgenoten en vertonen vaker agressief gedrag. Om te begrijpen hoe dat komt, onderzocht Van Rest hoe jongeren met een LVB sociale problemen oplossen. Hiervoor ontwikkelde ze een nieuwe test om te gebruiken op tablets: de Sociale InformatieVerwerkingsTest (SIVT). De test bevat filmpjes, spelletjes en vragen. Hiermee leren we hoe een jongere denkt en doet als hem of haar iets vervelends overkomt in sociaal contact. Die gedachten en ideeën kunnen heel anders zijn per persoon, maar toch allemaal leiden tot agressie. 

Toepassing in de praktijk
Van Rest ontwikkelde op verzoek en met geld van zorginstellingen voor jongeren met verstandelijke beperkingen een product in de vorm van een diagnostisch instrument, dat gebruikt kan worden in de praktijk bij het testen van sociale en agressieproblemen van jeugd. Tot op heden was er geen test geschikt voor de groep kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking. Het promotieonderzoek van Van Rest heeft gezorgd voor een handvat in de zorg voor kwetsbare jeugd, zoals in zorginstellingen en op (speciaal onderwijs) scholen. De maatschappelijke discussie rondom deze groep jongeren is dat zij vaak tussen wal en schip geraken, als het aankomt op het krijgen van de juiste zorg en begeleiding, mede doordat er geen adequate testinstrumenten beschikbaar waren om hun sterke en zwakke kanten te meten.

Meer informatie over het Consortium en nieuwsbrieven zijn te vinden op www.kenniscentrumlvb.nl.

Meer informatie over het proefschrift "Social Information Processing in Adolescents with Mild to Borderline Intellectual Disability: Executive Functions, Situational Factors, and Instrument Development".

De diagnostische Sociale InformatieVerwerkingsTest (SIVT) wordt uitgebracht bij Hogrefe testuitgeverij.

• In De Data Duiken 1 & 2: Verkenning van gegevens in de Clienten Data Bank

's Heeren Loo Zorggroep heeft een uniek clienten databank gebouwd waarin na toestemming van clienten en hun naasten, gegevens vanuit het electronisch clientendossier over de tijd heen worden opgeslagen en toegankelijk gemaakt voor praktijkonderzoek en spiegelinformatie. Gemma Testerink (Advisium 's Heeren Loo) heeft in een tweetal rapporten de populatie van enkele regio's binnen 's Heeren Loo beschreven aan de hand van deze gegevens, mede om zicht te krijgen op het gebruik van het clientendossier en de doelmatigheid van registratie van clientengegevens. Ook heeft zij onderzocht wat het inpassen van het huisartsen informatie systeem (HIS) in de clienten databank zou kunnen opleveren.

• De weg naar Trajectum: Dossieronderzoek

In dit onderzoek beschreef Jacqueline van Tuyll van Serooskerken de uitkomsten van Resultaatgerichte behandeling bij jongeren met LVB. De bevindingen zijn gedeeld middels een intern rapport voor Advisium.

• Implementatieproject van digitaal pijndiagnostisch instrument bij volwassenen met een verstandelijke beperking

Nanda de Knegt (Vrije Universiteit, afdeling Klinische, Neuro- en OntwikkelingsPsychologie) heeft als vervolg op haar promotieonderzoek naar pijndiagnostiek bij mensen met het syndroom van Down de implementeerbaarheid onderzocht van een mede op haar onderzoek gebaseerd diagnostisch instrument.

Meer over het onderzoek dat hieraan voorafging, de resultaten en de hulpmiddelen voor vaststellen van pijn is te vinden via Kennisplein Gehandicaptenzorg.

 

De Academische Werkplaats is partner in netwerken voor kennisverwerving en -verspreiding.

• Netwerk Samen Kunnen Kiezen
• Associatie voor Academische Werkplaatsen Verstandelijke beperkingen
• Consortium Sociale InformatieVerwerking Test (ConSIVT)

Bas Bijl, programmaleider Wetenschappelijk Onderzoek en Kennismanagement (WOK), ‘s Heeren Loo 
E: bas.bijl@sheerenloo.nl

Carlo Schuengel, leider sectie Ontwikkelingspedagogiek, Vrije Universiteit Amsterdam
E: c.schuengel@vu.nl